Na stałą część ekspozycji składają się zabytkowe wnętrza, takie jak libraria (biblioteka), stuba communis (dawna jadalnia),skarbiec, pokoje profesorskie, mieszkanie Jana Kantego, Aula (zawierająca cenny zbiór malarstwa). Również przez cały czas dostępne są dwie wystawy z cyklu "Wszystko jest liczbą", przbliżającego odwiedzającym zagadnienia matematyczne.
Strony
Polecany post
piątek, 6 kwietnia 2018
zajęcia z chemii na wycieczce
w Krakowie w Collegium Maius .
W latach 1960-tych prof. Karol Estreicher zaaranżował wnętrze pracowni alchemicznej bazując na zrekonstruowanych obiektach. Sala, po niewielkich zmianach aranżacyjnych, została włączona do ekspozycji interaktywnej. Zgromadzono w niej typowe wyposażenie tak alchemików jak i pierwszych chemików. |
Już starożytni Egipcjanie posiadali umiejętność destylowania i fermentacji, dmuchania szkła, topienia metali, barwienia tkanin i metali, balsamowania ciał, wyrobu mydła i kosmetyków. Od wieków, we wszystkich kulturach, rozwijała się sztuka otrzymywania leków.
Z alchemią związana była wiara w istnienie kamienia filozoficznego - substancji przemieniającej metale w złoto. Kamień filozoficzny miał również zapewnić zdrowie, długowieczność a nawet nieśmiertelność. Był więc, czymś do dziś, bardzo pożądanym zapewniając życie wieczne i bogactwo materialne. Choć alchemicy nie otrzymali kamienia filozoficznego, odkryli wiele związków chemicznych, w tym stężony kwas siarkowy i azotowy - substancje cenniejsze ponad złoto (Geber, ok. 1300). Poszukując eliksiru życia, spreparowali szereg środków leczniczych, dając początek przyszłej farmacji.
Praktyki alchemiczne ściśle związano z wiarą i wyobrażeniami o treści religijnej. Czas i sposób przeprowadzania eksperymentów ustalano w zależności od konfiguracji planet, to bowiem miało zapewnić powodzenie. Język alchemii był pełen symboli i alegorii, a hermetyczna wiedza dostępna jedynie wtajemniczonym.
Alchemia nigdy nie stała się dziedziną nauki nauczaną na uniwersytetach. Praktykowana była potajemnie na dworach oraz w klasztorach, a nieudane próby otrzymania złota doprowadziły do ruiny niejeden majątek. Choć wielu było szarlatanów i oszustów, prawdziwi alchemicy byli świetnymi eksperymentatorami, tworząc podstawy pierwszych osiemnastowiecznych laboratoriów chemicznych.
Do dziś dnia współczesna chemia używa substancji i technik pochodzących z czasów alchemii: alkohol, aldehyd, woda królewska, alembik, retorta - to nazwy alchemiczne. Destylacja, sublimacja - to podstawowe procesy, którymi posługiwali się alchemicy.
Ogień
Głównym środkiem działania, tak dla alchemików jak i pierwszych chemików osiemnastego wieku, był ogień. Sztuka kontrolowania temperatury ognia wymagała lat doświadczeń i przekazywana była tylko wtajemniczonym.
W pracowni alchemika, później także i chemika, znajdowało się kilka typów pieców. Główne miejsce zajmował duży piec z kapą /okapem/, na której układano naczynia lub surowce. Piece małe, przenośne, służyły do ogrzewania pojedynczych naczyń. Specjalne miejsce przeznaczone było dla pieca do topienia metali.
Choć znany był już termometr, nie mierzono temperatury procesu, określano jedynie różne stopnie ognia, często w zależności od barwy.
Naczynia
Problemem w alchemii były naczynia; metalowe reagowały z kwasami, ceramiczne zatrzymywały w porach substancje zanieczyszczając je trwale. Najlepsze były naczynia szklane, jednakże kruche szkło łatwo pękało przy ogrzewaniu. Nie znano szlifów, naczynia łączono więc specjalnymi lutami np. gliną z sierścią.
Alchemicy nadawali naczyniom kształt i nazwy zwierząt:
Operacje
Podstawową operacją stosowaną w alchemii przez ponad 2 tysiące lat była destylacja. Używano do destylacji zapomnianych już dziś naczyń jak alembik, pelikan czy retorta.
Procesy prowadzono bardzo długo, nawet przez wiele tygodni, powtarzając je wielokrotnie.
Czystość substancji była istotnym problemem tak w praktykach alchemicznych jak i później w chemicznych eksperymentach. Alchemikom znane były metody oczyszczania stosowane do dziś: krystalizacja i sublimacja. Poszukując recept na kamień filozoficzny, doskonalili oni techniki analityczne, tworząc w ten sposób zręby przyszłej chemii analitycznej.
zajęcia z fizyki na wycieczce
W tym roku szkolnym byliśmy na wycieczce
w Krakowie w Collegium Maius .
Zwiedziliśmy
Zbiór -Instrumety Naukowe
Grający zegar
NASZE DOŚWIADCZENIA
Widoki sali "W świecie fal"
Fala jest jedną z najczęściej spotykanych form ruchu w otaczającym nas świecie. Światło i dźwięk, morskie bałwany i trzęsienia ziemi, sygnał telewizyjny i telefoniczny, ciepło i poruszający się elektron, to tylko różne postacie tego samego zjawiska. Choć różnią się częstotliwością drgań i sposobem ich przenoszenia, to jedna cecha pozostaje wspólna: fakt rozchodzenia się w przestrzeni. Stanowiska:
Powrót
Po drugiej stronie lustra
Fakt skupiania promieni świetlnych w ognisku zwierciadła wklęsłego wykorzystany został przez Izaaka Newtona (1643-1727) do budowy teleskopu (1669). Odpowiednie ustawienie dwóch wklęsłych zwierciadeł może dać efekt zadziwiający.
Powrót
Uroki widma
Najprostszym przykładem widma optycznego jest tęcza powstająca wskutek rozszczepienia i załamania światła słonecznego na kroplach deszczu. Pierwsze udane eksperymenty nad rozszczepieniem światła przeprowadził Izaak Newton, używając w tym celu pryzmatu. Doskonalszym przyrządem, do rozszczepienia światła jest skonstruowana w 1822 roku przez Josepha Fraunhofera (1787-1826) siatka dyfrakcyjna.
Powrót
Powrót
Soczewka akustyczna
Dźwięk, podobnie jak fala świetlna ulega załamaniu, a zatem podobnie jak światło może zostać zogniskowany. Aby skupić falę dźwiękową używa się całkiem innej soczewki, której wielkość i kształt nie przypominają tradycyjnej, szklanej.
Powrót
Powrót
Powrót
Powrót
Magiczna kula
Fala dźwiękowa to rozchodzące się w przestrzeni obszary nieco podwyższonego i obniżonego ciśnienia. Zmiana ciśnienia, wywołana rozchodzeniem się dźwięku, może być wykorzystana do detekcji dźwięku. Natomiast sam detektor może mieć różną formę.
Powrót
Powrót
Powrót
Sala Astronomii
Od początków cywilizacji ludzkiej aż po wiek dwudziesty, człowiek mierzy czas w oparciu o tę samą, niezmienną zasadę: przedział mijającego czasu odnoszony jest do jakiejś formy ruchu. Z wiekami zmieniała się tylko forma tego ruchu.
Jako pierwsza pomocna była astronomia, wykorzystano bowiem ruch Ziemi wokół własnej osi /doba/ oraz ruch wokół Słońca /rok/. Do odmierzania czasu szukano też ruchów z otaczającego nas świata jak spływająca woda przesypujący się piasek czy też spalająca się w zegarze oliwnym oliwa. Te formy ruchu wymagały jednak ciągłej obecności człowieka. Z czasem pojawił się ruch napiętej sprężyny /ok. 1500 r./ i wahadła / 1656 r./, gdzie energia dostarczana przez człowieka okresowo, pozwalała na konstrukcję mechanizmów o coraz to większej dokładności, nawet rzędu setnych części sekundy na dobę.
Stopniowo do wyścigu o dokładność włączyła się fizyka wykorzystując, do pomiaru czasu ruch drgający kryształu kwarcu pod wpływem prądu elektrycznego / od 1927 r., Warren. A. Marrison/. Wskazania zegara kwarcowego obarczone są błędem 1 sek/10 lat.
Dziś pomiar czasu, ściślej częstotliwości, należy do fizyki atomowej i oparty jest na zliczaniu drgań własnych atomu cezu. Od 1967 roku sekunda zdefiniowana jest jako 9 192 631 770 okresów drgań promieniowania związanego z przejściem pomiędzy dwoma nadsubtelnymi poziomami stanu podstawowego atomu cezu 133.
U progu XXI wieku czas /częstotliwość/, mimo zasady pomiaru niezmiennej od starożytności, jest jedną z najbardziej precyzyjnie określonych wielkości fizycznych, a osiągane odchylenie biegu zegarów atomowych sięga rzędu 1 sekundy w ciągu 6 milionów lat. Stanowiska:
Wyznaczanie pozycji ciał niebieskich od wieków oparte było na pomiarze kątów między tymi ciałami. Pomiar kątów był podstawą badań nie tylko w astronomii ale i w dwóch innych dziedzinach: nawigacji i miernictwie. Choć każda z tych dziedzin posługiwała się innymi przyrządami - kwadrantem, sekstantem czy teodolitem - konstrukcja przyrządów oparta była o tę samą zasadę. Dwa przezierniki osadzone na alidadzie, linii obracanej wzdłuż skali kątów na łuku, pozwalały na odczytanie zmiany wartości kąta. Z czasem precyzja nacinania skali kątowej wzrastała, zwiększając dokładność odczytu. Dziś, mechaniczne przyrządy do wyznaczania położenia zastąpione zostały, tak w astronomii jak i w nawigacji, przez Globalny System Lokalizacyjny GPS /Global Positioning System/, a geodezyjne teodolity optyczne coraz częściej ustępują miejsca przyrządom elektronicznym. Stanowiska:
w Krakowie w Collegium Maius .
Zwiedziliśmy
Zbiór -Instrumety Naukowe
Instrumenty naukowe
Zbiór liczy ponad 2000 obiektów i obejmuje eksponaty z większości dyscyplin naukowych: astronomii, geodezji, nawigacji, fizyki, matematyki, chemii, biologii, miar i wag. Podstawę kolekcji stanowią przyrządy będące dawnym wyposażeniem pracowni uniwersyteckich, w tym pierwszej Katedry Fizyki powstałej w 1778 r., Obserwatorium Astronomicznego (1792 r.),
I-szego Zakładu Chemicznego (1782 r.) i innych. Do najcenniejszych obiektów zaliczane są między innymi instrumenty astronomiczne datowane od XI do XIX wieku, globusy (XVI-XIX wiek), naczynia chemiczne z końca XVIII wieku, zespół instrumentów kriogenicznych (druga połowa XIX wieku).
I-szego Zakładu Chemicznego (1782 r.) i innych. Do najcenniejszych obiektów zaliczane są między innymi instrumenty astronomiczne datowane od XI do XIX wieku, globusy (XVI-XIX wiek), naczynia chemiczne z końca XVIII wieku, zespół instrumentów kriogenicznych (druga połowa XIX wieku).
Grający zegar
Obecny zegar jest czwartą konstrukcją w dziejach Collegium Maius. Pierwszy mechanizm zegarowy powstał zapewne przed rokiem 1465, bowiem z tego roku pochodzi wiadomość o naprawie zegara „znacznych rozmiarów". Został zniszczony w roku 1492 przez pożar, a odbudowany dzięki staraniom władz Akademii i królowej Elżbiety Rakuszanki, zegar wskazywał czas przez kolejnych kilkadziesiąt lat.
Trzecią fundację zegara stanowiła w roku 1522 dotacja profesora i dobrodzieja Akademii Krakowskiej Macieja z Miechowa. Powstał wówczas zegar niezwykły, w którym symbole słońca i księżyca poruszały się wraz z mechanizmem. Nieznane są okoliczności, w których zegar przestał działać.
Zegar współczesny uruchomiono 30 września 2000 roku. System komputerowy uruchamia pochód postaci historycznych i towarzyszący mu motyw muzyczny, który jest fragmentem „muzyki" dworskiej z tabulatury Jana z Lublina, datowany na połowę XVI wieku i instrumentalną wersję pieśni akademickiej Gaudeamus Igitur. W orszaku poruszają się figury osób związanych z dziejami Akademii Krakowskiej: pedel, królowa Jadwiga, król Władysław Jagiełło, św. Jan z Kęt, Hugon Kołłataj i rektor Stanisław ze Skalbmierza.
W świecie fal
Powrót
Powrót
Kształty głosu Elastyczna błona bębenkowa zamykająca przewód słuchowy w zewnętrznej części ucha jest naszym prywatnym detektorem dźwięku. Podobna jest budowa tego modelu. Odcinek rury został zamknięty elastyczną membraną. Promień lasera odbity od jej powierzchni rysuje na ścianie obraz drgań membrany. |
Powrót
Na sali astronomii znajdują się dwie "wyspy tematyczne": Zmierzyć czas oraz Kąty na niebie i na Ziemi.Pierwsza pokazuje różne sposoby pomiaru czasu, od klepsydry do zegara atomowego. Na drugiej widz może poznać działanie kilku historycznych przyrządów takich jak torquetum, astrolabium czy Laska Jakuba. Na sali znajdują się również obrotowa mapa nieba oraz komputer z programem multimedialnym Urania, napisanym specjalnie na potrzeby wystawy. |
Zmierzyć czas
Jako pierwsza pomocna była astronomia, wykorzystano bowiem ruch Ziemi wokół własnej osi /doba/ oraz ruch wokół Słońca /rok/. Do odmierzania czasu szukano też ruchów z otaczającego nas świata jak spływająca woda przesypujący się piasek czy też spalająca się w zegarze oliwnym oliwa. Te formy ruchu wymagały jednak ciągłej obecności człowieka. Z czasem pojawił się ruch napiętej sprężyny /ok. 1500 r./ i wahadła / 1656 r./, gdzie energia dostarczana przez człowieka okresowo, pozwalała na konstrukcję mechanizmów o coraz to większej dokładności, nawet rzędu setnych części sekundy na dobę.
Stopniowo do wyścigu o dokładność włączyła się fizyka wykorzystując, do pomiaru czasu ruch drgający kryształu kwarcu pod wpływem prądu elektrycznego / od 1927 r., Warren. A. Marrison/. Wskazania zegara kwarcowego obarczone są błędem 1 sek/10 lat.
Dziś pomiar czasu, ściślej częstotliwości, należy do fizyki atomowej i oparty jest na zliczaniu drgań własnych atomu cezu. Od 1967 roku sekunda zdefiniowana jest jako 9 192 631 770 okresów drgań promieniowania związanego z przejściem pomiędzy dwoma nadsubtelnymi poziomami stanu podstawowego atomu cezu 133.
U progu XXI wieku czas /częstotliwość/, mimo zasady pomiaru niezmiennej od starożytności, jest jedną z najbardziej precyzyjnie określonych wielkości fizycznych, a osiągane odchylenie biegu zegarów atomowych sięga rzędu 1 sekundy w ciągu 6 milionów lat. Stanowiska:
Zegar piaskowy | Wahadło | Zegar słoneczny pionowy |
Czas prawdziwy słoneczny | Sygnał czasu | Zegar nocny |
Kąty na niebie i na Ziemi
Niebo nad Krakowem | Laska Jakuba | Astrolabium planisferyczne | Torquetum |
Oparty w swej konstrukcji na pomiarze kąta, był też wykorzystywany do pomiarów na ziemi i morzu przez budowniczych, mierniczych i żeglarzy. |
Lekcje o tematach
1. Ciśnienie w gazach i cieczach.
2.Od wibracji do ślimaka. .
Subskrybuj:
Posty (Atom)